وحدت وجود یا وحدت شهود از نگاه شیخ علاءالدوله سمنانی، سید محمد گیسو دراز و شیخ احمد سَرهِندی (نقد و محاکمه)
ناموجود
مراد ابن‌عربی از عینیت حق‌تعالی با اشیاء غیر از تصور عوامانه است. این عینیت در عین غیریتی ویژه مطرح است و عارفان قائل به نظریه وحدت وجود با عقیده به کمال عینیت و یکی دانستن حق و خلق، کمال غیریت و تمایز را بین حق و خلق قائل‌اند؛ بنابراین دیگر جایی برای اشکالات مطروحه توسط شیخ علاءالدوله سمنانی و سید محمد گیسو دراز و شیخ احمد سَرهِندی بر پایه یکی دانستن حق و خلق توسط ابن‌عربی در نظریه وحدت وجود باقی نمی‌ماند؛ زیرا ایرادات ایشان برخاسته از عدم تصور صحیح اطلاق مقسمی ذات حق و نیز مسئله تمایز احاطی حق و خلق می‌باشد.
این‌ها موضوعاتی است که توسط محقق ارجمند جناب حجت‌الاسلام دکتر مرتضی کربلایی در این کتاب دنبال شده و با قلمی عالمانه به بیان آن پرداخته‌اند.
فهرست مطالب 5
مقدمه 11
فصل اول: وحدت وجود از دیدگاه ابن‌عربی و شارحان مکتب وی 15
درآمد 16
شرح احوال و آثار ابن‌عربی 17
شرح احوال 17
آثار 19
معرفی شارحان مکتب ابن‌عربی 22
مفهوم و مصداق وجود 31
اقوال درباره وحدت و کثرت در وجود 32
دیدگاه حکمت مشاء: «وحدت سنخی و کثرت تباینی وجود» 32
دیدگاه حکمت متعالیه: «وحدت سریانی و کثرت تشکیکی وجود» 33
دیدگاه ابن‌عربی: «وحدت شخصی وجود و کثرت ظهور» 36
مقایسه دیدگاه حکمت مشاء و حکمت متعالیه و عرفان ابن‌عربی 37
اعتبارات وجود 39
تحلیل لوازم اقسام اقوال وحدت و کثرت در وجود (مشاء، حکمت متعالیه، عرفان نظری) 42
لوازم وحدت سنخی و کثرت تباینی وجود 42
چگونگی ارتباط حق و خلق: «نظریه علیت» 42
چگونگی تمایز حق و خلق: «تمایز انفکاکی حق و خلق» 44
لوازم وحدت سریانی و کثرت تشکیکی وجود 44
چگونگی ارتباط حق و خلق: «نظریه فیض و اضافه اشراقیه» 44
چگونگی تمایز حق و خلق: «تمایز افتقاری و امکان فقری خلق» 48
اعتبارات وجود 49
وجود مطلق مقسمی 49
وجود مطلق قسمی 62
وجود مقید 66
لوازم وحدت شخصی اطلاقی و کثرت ظهور 67
درآمد 67
چگونگی ارتباط حق وخلق: «نظریه تجلی» 71
هویت اسم در فرآیند تجلی 77
تمثیلات تجلی 79
سایه و صاحب سایه (شخص) 80
آینه و صورت در آینه 81
موج و دریا 82
چگونگی تمایز حق و خلق: «تمایز احاطی» 84
لوازم اطلاق مقسمی وجود حق 89
جمع میان تشبیه و تنزیه 89
خیر و شرّ 94
نفی حلول و اتحاد 101
نفی همه خدایی 104
فصل دوم: شیخ علاءالدوله سمنانی و وحدت وجود 109
زندگی، احوال، آثار وشرایط اجتماعی سمنانی 110
وجودشناسی از دیدگاه سمنانی 121
وجود حق تعالی 124
نسبت وجود و ذات حق 128
نسبت وجود حق و وجود ممکنات 131
اشکال شیخ علاءالدوله بر وحدت وجود ابن‌عربی 133
فصل سوم: سید محمد گیسودراز و وحدت وجود 139
زندگی، احوال، آثار و شرایط اجتماعی گیسودراز 140
ابن‌عربی از نگاه گیسودراز 147
وجودشناسی از دیدگاه گیسودراز 151
وجود حق 151
وجود ممکنات و نسبت آن با وجود حق 155
اشکال گیسودراز بر وحدت وجود ابن‌عربی 157
انتقاد از استعمال تعبیر«مطلق» بر خداوند متعال و تشبیه آن به کلی طبیعی 159
انتقاد از یکی دانستن حق و خلق 162
فصل چهارم: شیخ احمد سَرهِندی و وحدت وجود 165
زندگی، احوال، آثار و شرایط فرهنگی ـ اجتماعی دوران سَرهِندی 166
زندگی، احوال و آثار 166
شرایط فرهنگی ـ اجتماعی و سیاسی دوران سَرهِندی 171
ابن‌عربی از دیدگاه سَرهندی 184
تمجید سَرهِندی از ابن‌عربی 184
مخالفت سَرهِندی با ابن‌عربی 189
عوامل مخالفت سَرهندی با ابن‌عربی 189
موارد مخالفت سرهندی با ابن‌عربی 192
سرهندی و تعلق خاطرش به علم کلام 194
وجودشناسی از دیدگاه سرهندی 197
وجود حق تعالی 197
نسبت وجود و ذات حق 199
وجود ممکنات و نسبت آن با وجود حق 201
مراتب وجود 204
موهوم بودن ممکنات 206
تأکید بر تنزیه حق از ممکنات و نفی سریان، احاطه، قرب و معیت ذاتی حق 208
توحید وجودی و توحید شهودی 212
تجلی ذاتی و مقام فنا و بقا 217
اشکال سرهندی بر وحدت وجود ابن‌عربی 222
انتقاد از عینیت حق با اشیاء 224
انتقاد از اتحاد خلق با حق و«همه اوست» 226
فصل پنجم: نقد و تحلیل نقد های سمنانی و گیسودراز و سرهندی بر وحدت وجود 231
درآمد 232
نقد انتقادات مشترک سمنانی، گیسودراز و سرهندی بر وحدت وجود ابن‌عربی 233
نقد انتقاد از عینیت حق با اشیا 233
نقدِ انتقاد از اتصاف حق به امور پست و مذموم 235
انتقاد مشترک سمنانی و گیسودراز: انتقاد از استعمال خصوصیت «اطلاق» برای حق و تشبیه آن به کلی طبیعی 238
نقد و تحلیل فلسفی 240
الف) دیدگاه ملاصدرا 240
ب) دیدگاه حکیم نراقی 242
نقد وتحلیل انتقاد سمنانی و گیسودراز بر اساس مبانی مکتب ابن‌عربی 246
عدم وصول به عمق کلام ابن‌عربی در اطلاق مقسمی وجود 246
خلط میان اعتبارات وجود 249
تشبیه وجود مطلق به کلی طبیعی 251
انتقاد مشترک گیسودراز و سرهندی: انتقاد از سریان، احاطه و معیت ذاتی حق با عالم 252
سمنانی، گیسودراز، سرهندی و وحدت شهود 253
شیخ علاءالدوله سمنانی و وحدت شهود 253
سیدمحمد گیسودراز و وحدت شهود 259
سرهندی و وحدت شهود (توحید شهودی) 264
تفاوت وحدت وجود و وحدت شهود 265
مقام فنا و نسبت آن با وحدت وجود و وحدت شهود 267
جمعبندی و نتیجهگیری 280
فهرست منابع 297
مرتضی کربلایی در سال ۱۳۵۸ در شهر تهران متولد شد. از سال ۱۳۷۲ با ورود به دوره مقدماتی مدرسه‌عالی شهید مطهری تحصیلات حوزوی خود را آغاز نمود و سپس دوره کارشناسی این مدرسه را با موفقیت به اتمام رساند. در سال ۱۳۸۰ برای ادامه تحصیلات وارد حوزه علمیه قم گردید. وی دروس فقه و اصول را از محضر بزرگانی همچون آیات عظام سید احمد مددی و سید رسول موسوی تهرانی و شیخ حسن تهرانی و دروس فلسفه و عرفان را نزد حضرات آیات شیخ یحیی انصاری شیرازی و سید یدالله یزدان پناه و حشمت پور آموخت.
وی هم‌زمان دوره کارشناسی ارشد و دکتری رشته تصوف و عرفان اسلامی را در دانشگاه ادیان و مذاهب قم سپری نمود. ایشان از سال ۱۳۸۷ تاکنون به تدریس در حوزه و دانشگاه اشتغال دارد.
اهم آثار:
# کتب شامل:
۱) وحدت وجود یا وحدت شهود
۲) شرح حدیث نورانیت امام علی علیه‌السلام
۳) شرح رساله سیر و سلوک منسوب به سید بحرالعلوم
۴) درآمدی بر فقه طریقت: ۱-فکر و ذکر
۵) درآمدی بر فلسفه تصوف: بررسی و تحلیل اصول و مبانی طریقه‌های عرفانی
۶) اصول و آداب سلوک عرفانی
#مقالات:
۱) بررسی سلسله‌مراتب هستی از نگاه قونوی
۲) سید محمد گیسو دراز و نقد نظریه وحدت وجود ابن عربی
۳) شیخ احمد سرهندی و نقد نظریه وحدت وجود ابن عربی
۴) شیخ علاءالدوله سمنانی و نقد نظریه وحدت وجود ابن عربی
۵) مقاله حضرات خمس در دانشنامه جهان اسلام
۶) مدخل‌های ولایت، وحدت وجود، محو، وقت، مراقبه و... در دائره‌المعارف