نظریه نقض کارآمد قرارداد
شماره مجلد: ۳ | دوره ۲/ شماره 1 – بهار و تابستان ۱۳۹۸ کد مقاله: ۱۵ صفحه: ۷۷ - ۵۵
محمدهادی رستمی
چکیده:
نقض قرارداد زمانی از نظر اقتصادی کارآمد محسوب میشود که هزینه اجرای قرارداد برای متعهد بیش از سود آن باشد و متعهد با پرداخت خسارات متعهدله و قراردادن او در وضعیتی که قرارداد، قرار بود اجرا شود؛ از ورود خسارات بیشتر به خود جلوگیری می‌کند. مقتضای کارآمدی آن است که تمام انواع خسارات قابل جبران باشد. نقد اقتصادی این نظریه آن است که ممکن است مبلغ خسارت کمتر از میزانِ واقعیِ خساراتِ وارد‌شده باشد و در ارزیابی خسارات به صورت پولی، ارزش شخصی تعهد برای طلبکار محاسبه نمی‌شود و به معیار نوعی بسنده میشود. برخی نقدهای حقوقی نیز عبارت‌اند از: زیر پا گذاردن ارزش‌های اخلاقی، کاهش قدرت برنامه‌ریزی، حذف سود برای فروشنده در کالاهای قیمی و تعارض با اصل آزادی.
تعریف حقوقی و اقتصادی نقض کارآمد قرارداد، بیان نقدهای وارد بر آن و مطالعه تطبیقی با حقوق غرب از دستاوردهای این مقاله است.
به نظر می‌رسد علی‌رغم تمامی مشکلاتی که حقوق ایران برای قبول این نظریه دارد، به دلیل مزایای فراوان این نظریه نباید از تلاش برای ارائه راهحل‌هایی به جهت بسترسازی این نظریه در حقوق ایران، دست کشید. برخی از این راه‌حل‌ها عبارت‌اند از: تقویت نظام حقوقی در جبران کامل خسارات، پذیرش مفهوم بهنیه پرتو، حاکمیت رویکرد ترجیح منافع اجتماعی بر منافع فردی، لحاظ برخی انواع کارایی اقتصادی به عنوان جزئی از عدالت اقتصادی، پذیرش نظریه به لحاظ اخلاقی، اثبات عدم تناقض نظریه با اجرای عین تعهد.
کلمات کلیدی : قرارداد، نقض کارآمد، فسخ قرارداد، کارآیی اقتصادی، جبران خسارت.