بررسی فقهی و حقوقی مالیت و مالکیت داده‌های دیجیتال در فضای سایبری
شماره مجلد: ۳ | دوره ۲/ شماره 1 – بهار و تابستان ۱۳۹۸ کد مقاله: ۱۴ صفحه: ۵۵ - ۳۵
چکیده:
در این نوشتار در بررسی دقیق مالیت و مالکیت داده‌های دیجیتال، آن‌ها را به سه دسته تقسیم کردهایم: (۱) داده‌های دیجیتالی که مصداق خارجی برای آن‌ها وجود دارد. فضای سایبری بستری برای اموال فکری مانند نرمافزارهای رایانهای است که در قالب داده‌های دیجیتال موجودند. (۲) داده‌های حجیمی که ذاتاً قابل تحقق در خارج هستند اما به دلیل حجم زیاد و زمانبر بودن، تاکنون به دلیل مختصات فضای سایبری تنها در این فضا وجود پیداکرده‌اند. (۳) دادههایی مانند دامنه و میزبانی که لوازم فضای سایبری محسوب می‌شوند و معادل خارجی برای آن‌ها وجود ندارد بلکه به فراخور فضای سایبری موجودیت پیداکرده‌اند. مالیت داده‌های دیجیتال از یکسو با دارا بودن ارزش اقتصادی و از سوی دیگر با رجوع به اقسام مال در فقه و حقوق شناخته می‌شوند. مالکیت نیز به معنای استیلا پذیری و تسلط برای داده‌های دیجیتال به دلیل وجود امتیاز تصرف در آن‌ها (مالیت) قابل‌پذیرش است.
در این نوشتار با توجه به خصوصیات هر دسته از داده‌های دیجیتال، و ویژگیهای اموال در فقه و حقوق، هرکدام ذیل یک نظام حقوقی قرار می‌گیرد: دسته اول و دوم دادهها به‌عنوان حقوق معنوی، ذیل نظام اموال فکری و نحوه مالکیت آن‌ها قرار میگیرند. لوازم فضای سایبری نیز به‌عنوان متلقات زیرساخت آن شامل سختافزارها (عین) می‌شوند و منافع حاصل از آن‌ها و همچنین مالکیت این دادهها ذیل نظام اموال مدنی موردبررسی قرار می‌گیرد.
کلمات کلیدی : مالیت، مالکیت، داده دیجیتال، فضای سایبری، حقوق معنوی، منفعت اعیان