تصحیح انتقادی کتاب حظیرة الاُنس من أرکان ریاض القدس
- رشته تحصیلی
- کلام اسلامی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- دانشگاه شهید مطهری (ره)
- تاریخ دفاع
- ۰۹ تیر ۱۴۰۳
- چکیده
-
تجرید الاعتقاد اوج تلاشهای متکلمان شیعی در نزدیکسازی فلسفه و کلام و مهمترین متن آموزشی علم کلام است که از سوی خواجهنصیرالدین طوسی به رشته تحریر درآمده است. این اثر به دلیل اهمیت و ویژگیهای منحصر به فردش از همان آغاز مورد توجه متکلمان شیعه و سنی قرار گرفت و شروح و حواشی بسیاری بر آن نگاشته شد. مهمترین شرح علمای عامه به قلم ملأ علی قوشچی است. از اینرو، بسیاری از جمله شمسالدین محمد خفری بر آن حاشیه و تعلیقه نوشتند. حاشیه خفری به مباحث خداشناسی اختصاص دارد و در رفع ابهامات متن تجرید و شرح قوشچی بسیار کامیاب بوده است. از اینرو حواشی متعددی بر آن نوشته شد. یکی از مهمترین این حواشی، اثر میر سید احمد علوی، با نام حظیرة الانس است. گرچه او بیشتر در صدد رفع ابهامات حاشیه خفری است، اما تلاش میکند افزون بر آنکه با استمداد از دو کتاب الشفاء و الأشارات (و شروح آن) و نیز دیدگاههای شخصیتهایی چون میرداماد، بهمنیار و شیخ اشراق به مباحث طرح شده صبغه فلسفی دهد، رویکردی انتقادی را نیز در پیش گیرد و گاه به کاستیهای این حاشیه و کاستیهای دیدگاههای متکلمانی چون سماکی و دوانی نیز اشارهای داشته باشد. علوی این اثر مهم کلامی - فلسفی را در سال ۱۰۵۴ ق نگاشته است. از اینرو در تصحیح آن از ۴ نسخه کامل که در زمان نویسنده کتابت شده و برخی مزین به حواشی اوست، بهرهگیری شده است. مصحح تلاش گرده است با بهکارگیری شیوه تصحیح انتقادی، متنی قابل استناد را در اختیار مخاطبان قرار دهد.
- Abstract
-
The Tajrīd al-Iʿtiqād (Purification of the Belief) stands as the culmination of the scholarly endeavors undertaken by Shi’a theologians in harmonizing the realms of philosophy and theology, and is regarded as the preeminent treatise on theology, authored by Khwājah Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī. This seminal work, distinguished by its significance and distinctive features, immediately garnered recognition and acclaim from both Shi’a and Sunni theologians alike, leading to the production of numerous commentaries and elucidations. Among the most notable of these is the commentary authored by the erudite Sunni scholars, Mullā ʿAlī Qūshchī. Noteworthy commentators such as Shams al-Dīn Muḥammad al-Khafrī have also contributed commentaries. His commentary particularly focuses on theological discourse, effectively resolving the intricacies and ambiguities embedded within Tajrīd al-Iʿtiqād and Qūshchī’s commentary. This accomplishment culminated in the production of a multitude of commentaries, with a prominent example being the scholarly work of Mīr Sayyid Aḥmad al-ʿAlawī, titled Ḥaẓīrat al-Uns min Arkān-i Rīyāḍ al-Quds.Alawī concentrates his efforts primarily on elucidating the complexities of al-Khafrī's commentary, while concurrently delving into the philosophical dimensions of the discourse, drawing upon the seminal works of al-Shifā’ and al-Ishārāt (and their respective commentaries), in addition to the insights of luminaries such as Mīr Dāmād, Bahmānyār, and Shihāb al-Dīn al-Suhrawardī. Adopting a critical standpoint, ʿAlawī occasionally highlights the deficiencies present in al-Khafrī’s commentary and the doctrinal stances advocated by theologians such as al-Samāki and al-Dawānī. ʿAlawī penned this significant theological-philosophical work in 1054/1644. For the purpose of this critical edition, four complete manuscripts transcribed during the author’s lifetime, some of which contain his personal annotations, have been meticulously examined and utilized. Through the diligent application of critical editing methodology, the researcher has endeavored to present a reliable text to the readers, characterized by its scholarly rigor and accuracy.