تبیین قاعده امتنان و نقش آن در قانونگذاری عرفی
- رشته تحصیلی
- فقه و حقوق خصوصی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- دانشگاه شهید مطهری (ره)
- شماره ساختمان محل ارائه
- ساختمان آموزش
- نام کلاس محل ارائه
- سالن کنفرانس
- تاریخ دفاع
- ۱۹ شهریور ۱۴۰۲
- چکیده
-
اگر چه تمام تکالیف و احکام شریعت، حاصل از لطف و منّت خداوند بر بندگان است و غرضی جز رشد و کمال انسان در جعل آن‌ها نیست، اما با این حال اصطلاح خاصّی از امتنان در کلامِ فقها و اصولیان وجود دارد که موصوفِ آن، فقط برخی از احکام الهی است؛ زیرا از نظر فقها، نوعِ خاصی از امتنان و یا مزید امتنان در این احکام مورد توجه شارع مقدس بوده که در سایر احکام وجود نداشته است و اساساً فلسفۀ جعل و اعتبار آن‌ها، همین امتنانی بودن آن‌هاست که به آن‌ها، احکام امتنانی گفته می‌شود. این تحقیق به بررسی «تبیین قاعده امتنان و نقش آن در قانونگذاری عرفی» پرداخته و هدف از آن کشفی نقش قاعده امتنان در قانونگذاری عرفی است. «تسهیل و عدم مشقت» و «امکان جعل تکلیف و حکم مشقت‌بار» را به عنوان دو ضابطه‌ی حکم امتنانی می‌توان ذکر کرد. از مصادیق احکام امتنانی به رفع حکم در حال اضطرار، اکراه و تقیه، رفع قلم از صبی، رفع حکم ضرری و حرجی می‌توان اشاره کرد.
قاعدۀ امتنان، عبارت است از قرینیّت مقام امتنان بر تضییق یا توسعۀ حکم شرعی. به این بیان که وقتی ثابت شود شارع هنگام جعل یا رفع یک حکم شرعی، در مقام امتنان بر بندگان است، این امر موجب می‌شود آن حکم شرعی ظهور در امری داشته باشد که با امتنان سازگار باشد و نسبت به آنچه با امتنان سازگار نیست، ظهوری نداشته باشد.
قاعدۀ امتنان یک قاعدۀ فقهی نیست، بلکه یک قاعدۀ اصولی است که در طریق استنباط حکم شرعی قرار میگیرد، به این صورت که بعد از اثبات اینکه یک دلیل شرعی در مقام امتنان صادرشده است، با ضمیمه شدنِ قاعدۀ امتنان به آن دلیل شرعی، می‌توان مضیق بودن یا موسع بودن حکم شرعی را استنباط کرد؛ به عبارت دیگر کارکرد قاعده امتنان، کشف مراد جدی شارع است.
-
واژگان کلیدی: حکم امتنانی، قاعده امتنان، قاعده فقهی، عزیمت، رخصت، قانونگذاری عرفی.
- Abstract
-
All the commandments of God are the things that are in the hands of God, and they are not the only ones who are the study investigates "explaining the principle of gratitude and its role in customary legislation" and its purpose is to explore the role of the principle of gratitude in customary legislation. "Facilitation and non-hardship" and "the possibility of forging an excruciating duty" can be mentioned as two rules of appreciative sentence. Examples of appreciative rulings include removal of the urgent, reluctance and taqiyah, removal of pens from sabi, and removal of harmful and hurtful sentences.
The rule of gratitude is the sympathetic position of gratitude for the violation or extension of the Sharia ruling. When a person is in a position of gratitude when he forges or abolishes a Sharia ruling, this causes the Sharia ruling to appear in a matter that is consistent with gratitude and does not appear in relation to what is not compatible with gratitude.
The rule of gratitude is not a jurisprudential rule, but rather a rule of principle which is based on the inference of a religious ruling, so that after proving that a religious reason has been issued as a thank you, by adding the rule of gratitude to that religious reason, one can infer whether the religious ruling is limited or wide. In other words, the function of the principle of gratitude is to discover the serious meaning of the manifestation.
-
Key Words: Appreciative Ruling, Leave, Customary Law, Rule of Appreciation, Jurisprudential Rule, Departure.