نقش هستیشناختی اعمال شرعی و اخلاقی در زندگی پس از مرگ از دیدگاه علامه طباطبایی
- رشته تحصیلی
- فلسفه و حکمت اسلامی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- محل دفاع
- دانشگاه شهید مطهری (ره)
- تاریخ دفاع
- ۳۱ شهریور ۱۴۰۱
- چکیده
-
انسان در میان موجودات تنها موجودی است که میتواند ارتقاء وجودی پیدا کند. او در طی قوس نزول به پایینترین مرتبه هستی، یعنی دنیا آمده و باید بار دیگر این مسیر را به شکل صعودی طی کند؛ با این تفاوت که این بار او به کمک عقل و اختیار خود میتواند رتبه وجودی و کیفیت حقیقت اخروی خود را رقم بزند. با توجه به اینکه ازجمله افعال اختیاری انسان در دنیا، عمل شرعی و فعل اخلاقی است، این پژوهش به دنبال بررسی نقش هستی شناختی این دو گونه فعل ارادی انسان، بر هویت اخروی او از دیدگاه علامۀ طباطبائی است.
آنچه به آن رسیدیم این است که نقش فعل شرعی در سیر صعودی انسان متوجه کردن او نسبت به عوالم بعد از دنیا (ماوراء) است و در اثر تکرار عمل شرعی طبع انسان ملائم با عوالم پسا دنیا میگردد. همچنین نقش فعل اخلاقی، ایجاد ملکات فاضله برای نفس است. هنجارهای اخلاقی و ظواهر دینی هر دو در قالب اعتبارات ریخته شدهاند که واسطۀ انسان و عمل او میشوند و عمل منطبق بر این امور اعتباری منجر به شکوفا شدن حقایقی در باطن انسان میشود که همان حیات انسان در عوالم پسادنیا است. هستی انسان مشکک و مشتمل بر عوالم متطابق است. عمل اخلاقی میتواند بعض از مراتب باطنی انسان را به فعلیت رساند، اما سعادت نهایی انسان که عبارت از استیفا همۀ عوالم باطنی است جز با باور توحیدی تحقق نمییابد؛ بنابراین اخلاق مستقل از دین میتواند انسان را به مطلق سعادت رساند اما سعادت مطلق درگرو مرتبۀ خاصی از بندگی است. اثر فعل شرعی بر هویت اخروی انسان، بسته به درجه فرد به لحاظ باور توحیدی متفاوت است. بهترین و سریعترین راه رسیدن به معرفت الرب (توحید)، معرفت النفس است؛ زیرا زمانی که انسان فقر بالذات را بیابد بهتبعاش غنی بالذات یعنی خداوند را مییابد.
- Abstract
-
Humans are the only beings among the creatures that can be upgraded to the higher level. During the spiritual descending, he has reached the lowest level of existence, which is the world, and he must once again travel through this path in a spiritual ascending form; with the difference at this time, with the help of reason and free will, he can determine the degree and quality of his real afterlife. Among the free wills acts of humans in this world are religious acts and ethics acts. This research examines the ontological role of these two types of human volitional actions base on his afterlife identity from the perspective of Allameh Tabataba’i.
The role of the religious act in the spiritual ascendance journey of a human is to make him aware of the worlds after this world (afterlife), and as a result of the repetition of the religious act, the nature of human becomes compatible with the worlds after this world. Also, the role of the ethics act is to make soul to have total control on the virtuous ethics. Ethics norms and religious duties are both cast in the form of beliefs that act as a mediator between human and his action, and acting in accordance with these beliefs leads to the blossoming of truths in the heart of human, which is the life of man in the worlds after death. Human existence is ambiguous and consists of identical worlds. Ethics action can actualize some of the inner levels of human, but the ultimate happiness of human, which consists of satisfying all the inner worlds, cannot be realized except with monotheistic belief. Therefore, independent of morality from religion can bring a person to absolute happiness, but absolute happiness depends on a certain level of servitude. The effect of the religious act on the afterlife identity of a person is different depending on the individual's level of monotheistic belief. The best and fastest way to reach the level of knowing the Almighty God (monotheism) is the knowing of self; because when a person stand in need through his essence, then he finds the self-sufficient in essence, which is God.
KEYWORDS: Ontology of action, credit affairs, ethics, Shari’a, life after death, Allameh Tabataba’