از ابتدای تشکیل جوامع بشری، جرم پدیده ای اجتناب ناپذیر بوده است.  به تبع وجود جرم و بزه در جامعه در انواع و اقسام مختلف آن، مجازات و اعمال کیفر یکی از ابتدایی ترین و رایج ترین پاسخ ها نسبت به جرم بوده است. صرف نظر از تناسب و یا میزان تاثیر مجازات در کاهش ارتکاب جرم،  این مسئله قابل بررسی است که اساسا مجازات دارای چه اهدافی می باشد و اینکه آیا تمامی اهداف مجازات از جمله اجرای عدالت و اصلاح جامعه با صرف اعمال کیفر، به دست می آیند؟ پس از گذشت قرن ها یافته های بشری به این مطلب دست یافت که پاسخ ها نسبت به جرم حدود به مجازات نمی باشد و می توان از تاسیس های کنشی نسبت به واقعیتی به نام جرم استفاده کرد. بازپروری و یا اصلاح و درمان بزهکاران یکی از تاسیس هایی می باشد که در  واکنش به مجرم  قابلیت استفاده دارد و می تواند نظام عدالت کیفری را در رسیدن به اهداف خود یاری کند. لذا این پژوهش به صورت بنیادی-کاربردی و با روش توصیفی تحلیلی در پی این امر است که با محور قرار دادن نهاد بازپروری بزهکار ایران در فقه و در حقوق ایران، مبانی و سازوکارهای حق بر اصلاح و درمان مجرمین را در گستره فقه و حقوق کشورمان بررسی کند.در نهایت نیز چنین نتیجه گیری می نماید که رویکرد فقه و حقوق ایران  نسبت به تاسیس حق بازپروری بزهکاران، اگرچه به دلیل تفاوت هایی که میان اهداف فقه و حقوق وجود دارد دارای تفاوت هایی می باشد اما در بسیاری از موارد از جمله در مبانی و سازوکارها، دارای شباهت هایی می‌باشد که ثمره این مشابهت ها اثبات این امر است که  صرف اعمال کیفر، تمامی اهداف نظام عدالت کیفری را میسر نمی سازد و شخص بزهکار پس از پایان محکومیت نباید به حال خود رها شود و حاکمیت می بایست زمینه باز سازگاری اجتماعی او را فراهم سازد و اهمیت این امر به حدی است که بازپروری به برای بزهکار به مثابه یک حق در نظر گرفته شده است. مهمترین دستاورد این پژوهش، ارائه یک الگوی منظم از از مفاهیم، مبانی و سازوکارهای حق بازپروری بزهکاران در فقه و حقوق ایران می باشد.