عنوان پایان نامه

جایگاه دعا در اندیشه فخر رازی و چگونگی ارتباط آن با بداء


    رشته تحصیلی
    شیعه شناسی
    مقطع تحصیلی
    کارشناسی ارشد
    محل دفاع
    دانشگاه شهید مطهری (ره)
    تاریخ دفاع
    ۱۵ اسفند ۱۳۹۶

    چکیده

    یکی از آموزه های همه ادیان آسمانی، دعا و درخواست کمک از درگاه حضرت احدیّت است. گرچه تعریف منطقی دعا تقریباً غیر ممکن است ولی مفهوم آن نزد پیروان ادیان معلوم می باشد؛ دعا روی آوردن به خداوند و درخواست کمک از او جهت رسیدن به خواسته‌ها و یکی از عوامل مؤثر بر سرنوشت انسان است. که دعا قضا و قدر غیر حتمی الهی را تغییر می دهد، در واقع دعا خود جزء قضا و قدر الهی است؛ زیرا در محدوده عالم طبیعت که محلّ حرکت و تحوّل و تبدیل است، بداء راه دارد؛ بداء اصطلاحی در کلام شیعه است به معنای آشکار شدن امری از ناحیه خداوند برخلاف آن‌چه مورد انتظار بندگان بوده است. در بداء خداوند در واقع آن چه مورد انتظار بوده را محو و امری جدید را اثبات می کند در حالی که به هر دو حادثه آگاه است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی جایگاه دعا در اندیشه فخر رازی به عنوان یکی از برجسته ترین متکلمین و مفسرین اهل سنت می پردازد؛ دعا در منظر فخر بزرگترین عبادت است و داعی در این حالت پاسخ درخواست خود را بی واسطه از خداوند دریافت می کند. وی معتقد است که استجابت دعا حاصل نمی گردد مگر این که خواسته دعا کننده موافق با حکمت و قضا و قدر الهی باشد. این پژوهش با نگاه تحلیلی- انتقادی به تبیین و بررسی رابطه دعا با بداء پرداخته و به این نتیجه رسیده است که فخر رازی بدلیل اعتقاد به اینکه هر آنچه در عالم اتفاق می افتد از قبل تقدیر شده است و این تقدیر و قضا ثابت و حتمی است و هیچ چیز نمی تواند آن را تغییر دهد، به صراحت بداء را ردّ می­نماید از این رو در تحلیل چگونگی رابطه بین استجابت دعا و مطلوبی که  به سبب آن حاصل می شود و تغییری که در سرنوشت انسان ایجاد می گردد، نمی تواند تفسیر خردپسند و رابطه منطقی ای متناسب با عالم تکوینی خلقت ایجاد کند و به پاسخ روشنی در چگونگی تأثیر دعا در تغییر و دگرگونی تقدیر الهی برسد.

    کلید واژه ها: دعا فخر رازی بداء قضا و قدر