نظام حقوقی حاکم بر ورشکستگی بانکها (مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران با تأکید بر موازین فقه امامیه)
- رشته تحصیلی
- فقه و حقوق خصوصی
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- محل دفاع
- دانشگاه شهید مطهری (ره)
- تاریخ دفاع
- ۲۴ شهریور ۱۳۹۸
- دانشجو
- خدیجه شیروانی
- استاد راهنما
- دکتر محمد عیسائی تفرشی
- استاد مشاور
- دکتر مرتضی شهبازی نیا, دکتر معصومه مظاهری
- چکیده
-
بانکها به دلیل نقش خاصی که در اقتصاد کلان کشور دارند و نیز به دلیل اینکه مجموعه منحصر به فردی از خدمات را به سطح عموم جامعه ارائه میدهند، توجه قانونگذاران را به خود جلب کردهاند. توجه به ورشکستگی بانکها و تأثیرات بسیار منفی آن در اقتصاد کشور، از بحران بزرگ اقتصادی که در سال 1929 در آمریکا شروع شد و پس از آن به تمام دنیا سرایت کرد، آغاز شد و قانونگذاران به این نتیجه رسیدند که مقررات عام ورشکستگی شرکتهای تجاری برای رسیدگی به ورشکستگی بانکها – که شرکت تجاری محسوب میشوند- کفایت نمیکند. بر این اساس، در ایالاتمتحده آمریکا سعی شده است با توجه به نقش بانکها در اقتصاد کشور و تفاوتهایی که با سایر شرکتهای تجاری دارند، مقررات خاصی برای ورشکستگی آنها در نظر بگیرند. در این کشور نظام حقوقی حاکم بر ورشکستگی بانکها به «Resolution Regime» معروف است که در ایران «گزیر یا حلوفصل» ترجمه شده است. مهمترین اهداف این نظام عبارتاند از پیشگیری از اختلالهای زنجیرهای در نظام مالی کشور، ادامه یافتن خدمات کلیدی بانکها و عدم تحمیل عواقب ورشکستگی این بنگاهها بر دولت و مؤدیان مالیاتی.
در حقوق ایران نظام ورشکستگی بانکها بهطور کامل از نظام ورشکستگی شرکتها جدا نیست و در صورتی که بانکی ورشکست گردد، مقررات قانون تجارت در زمینهٔ ورشکستگی مقررات عام محسوب میشوند و سایر مقررات پولی و بانکی خاص محسوب میشوند و در نتیجه در صورت سکوت مقررات خاص، مقررات عام قانون تجارت در زمینهٔ ورشکستگی اعمال میگردند. با این حال، مسلم است که با توجه به اهمیت بانکها در کشور، این مقررات برای ورشکستگی بانکها به هیچ عنوان کافی نیست و باید همسو با سایر کشورهای پیشرفته، نظامی خاص برای حلوفصل ورشکستگی بانکها ارائه شود؛ نظامی که (1) مفهوم توقف بانک با مفهوم توقف شرکت تجاری یکسان انگاشته نشود و پیش از اینکه بانک به معنی واقعی متوقف شود راهحلی برای آن پیشبینی شود، (2) تا حد امکان نقش دادگاه کمرنگتر شود؛ چرا که رسیدگی به ورشکستگی بانکها امری تخصصی و پیچیده است که نه طلبکارها قادر به زمان تشخیص توقف بانک هستند و نه دادگاه تخصص برخورد با آن را دارد، علاوه بر اینکه روند قضایی محور، روندی بسیار طولانی است. (3) بانکها ملزم شوند گزارشی از وضعیت مالی خود همراه با برنامهای برای زمان ورشکستگی ارائه دهند. (4) تصفیه تنها راهحل رویارویی با بانکهای ورشکسته نباشد که امری بسیار پر هزینه و زمانبر است و تهدیدی برای ثبات نظام مالی محسوب میشود.
- Abstract
-
The Banks have been consideded by legislators because of their particular role in the country's macroeconomics and because they provide a unique set of services to the general public.
The insolvency of the banks and its negative effects began with the Great Depression that began in the US in 1929 and then spreaded throughout the world, and the legislators concluded that general rules of company bankruptcy for bankruptcy of the banks - which are commercial company - are not sufficient. Accordingly, in most of the legal systems of the world, it has been attempted to introduce special rules for their bankruptcy in view of the role of banks in the country's economy and the differences they have with other commercial companies. The United States is one of the countries where the bank insolvency rules are completely different from the rules governing corporate bankruptcy. In this country, the legal system that governing on bank insolvency is known as "resolution regime", which is translated as "hall va fasl or gozir" in Iran. The most important goals of this system are to prevent the systematic disorder in the financial system of the country, to continue of key banking services and not to impose bankruptcy consequences on the government and taxpayers.
In Iranian law, the bankruptcy system of banks is not completely separate from the company bankruptcy system, and if the bank becomes bankrupt, the provisions of the commercial code are general rules and other monetary and banking regulations are specific rules. so, if the specific provisions are silent, the general provisions of commercial code are applied. However, given the importance of banks for the country, these rules are not sufficient for bankruptcy of banks and should provide, along with other developed countries, a specific system for resolving bankruptcy of banks; A system that (1) the concept of bank insolvency differs from the concept of insolvency of a business company, and anticipates a solution before the bank actually ceases; (2) The role of the court should be reduced as much as possible, since the bankruptcy proceedings of bank are a specialized and complex matter that neither the creditors can identify when the bank is insolved, nor the court specialized in dealing with it, in addition to the Judicial-based process is a very long process. (3) the Banks have to submit a statement of their financial position along with a bankruptcy plan. (4) Liquidation shouldn’t be the only solution to face bankruptcy of banks, which is very costly and time consuming and poses a threat to the stability of the financial system.
Keywords: Bank, Bankruptcy, Resolution regime, Court-based system, Administrative-based system, American law, Iranian law.