ماهیت نفس و رابطه‌ی آن با بدن از دیدگاه ابن‌سینا، ملاصدرا و دکارت
شماره مجلد: ۴ | سال دوم/ شماره ۵ و ۶ - زمستان ۱۳۸۲ و بهار ۱۳۸۳ کد مقاله: ۲۶ صفحه: ۹۶ - ۷۰
علی‌محمد ساجدی
چکیده:
پرسش درباره‌ی رابطه‌ی تن و روان از پرسش‌های بنیادین در علم‌النفس فلسفی و روان‌شناسی جدید است که پاسخ به آن روشنگر طرز تفکر اندیشه‌وران در باب معرفت نفس می‌باشد. وجود نفس و مغایرت آن با بدن، ماهیت نفس و مادی یا مجرد بودن آن، نحوه‌ی حدوث و پیدایش آن، چگونگی تکامل و از جمله بقا یا فنای آن، از زمره‌ی مسائلی است که دغدغه‌ی خاطر فیلسوفان بوده و هست. این جستار کنکاشی است تطبیقی پیرامون موارد فوق از منظر سه تن از فیلسوفانی که در فلسفه، علاقه‌مندی وافری نسبت به موضوع نفس از خود نشان داده‌اند؛ یعنی ابن‌سینا، صدرالمتألهین شیرازی و رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی قرن هفدهم میلادی. در این تحقیق ضمن معرفی دیدگاه اجمالی هر یک از فلاسفه‌ی فوق، مشکلات و نقاط ضعف و قوت نظریه‌های آنان مورد بحث، مقایسه و تحلیل قرارگرفته و ربط منطقی آرایشان آشکار شده و از این رهگذر سیمای کلی علم‌النفس نزد هر یک ترسیم شده است.
کلمات کلیدی : ملاصدرا، علم‌النفس، قوای نفس، ابن‌سینا، دکارت، نفس ناطقه‌ی بشری، نفس حیوانی، حدوث و بقای نفس