مبانی ادارهی مال غیر در حقوق اسلام
شماره مجلد: ۱ | سال اول/ شماره ۱ - زمستان ۱۳۸۱ کد مقاله: 2 صفحه: 68 - 45
پرویز عامری
چکیده:
مقصود از ادارهی مال غیر، عملیاتی است که برای حفظ و جلوگیری از تلف و تضییع اموال غائب یا محجور، در شرایط خاص از سوی کسی که نسبت به مالک سمتی ندارد، صورت می‌گیرد. این نهاد حقوقی که مفاد ماده‌ی 306 قانون مدنی ایران میباشد، در حقوق اسلام با این عنوان و به طور مستقل مطرح نبوده است، اما مصادیق متعدد آن را می‌توان در مباحث مختلف فقهی یافت و از این طریق، ضمن تأیید مشروعیت آن، می‌توان به تبیین احکام و آثار ناشی از ادارهی مال غیر پرداخت. از جمله قواعدی که برای بیان مشروعیت ادارهی مال غیر می‌توان مورد استناد قرارداد، قاعده‌ی «الضرورات تبیح المحظورات»، قاعده‌ی احسان و موضوع ولایت عدول مؤمنین و پرداختن به امور حسبه میباشد. البته آنچه می‌تواند این تأسیس حقوقی را به همراه کلیه‌ی احکام و آثارش در حقوق اسلام توجیه کند، همان «قاعده‌ی الضرورات تبیح المحظورات» است که اشکالات قواعد دیگر بر آن وارد نمی‌باشد.
کلمات کلیدی : حسبه، فضولی، ادارهی مال غیر، الضرورات، المحظورات، ولایت عدول