بازخوانی تأثیر قاعدۀ احسان بر سقوط مسئولیت پزشک در حقوق ایران (در مطالعۀ تطبیقی با قاعدۀ یاری‌رسان نوع دوست در حقوق کانادا)
شماره مجلد: ۳ | دوره ۱، شماره ۳ – پاییز ۱۴۰۳ صفحه: 48 – 29
نویسنده: زهرا تابش/ سید مصطفی محقق داماد
چکیده:
حرفه پزشکی به دلیل قدمت و حساسیت ویژه آن، همواره موجد چالش‌های جدی حقوقی در موازنه میان حقوق پزشک و بیمار بوده است. سال‌هاست که قاعده احسان به‌عنوان یکی از مسقطات ضمان مورد مطالعه و استفاده فقها و حقوق‌دانان ایرانی-اسلامی قرارگرفته است. علی‌رغم آنکه نوع‌دوستانه بودن اعمال پزشکی مورد اذعان است، اما در قانون و رویه قضایی کشور، محسن دانستن ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی با مشکل روبه‌روست. لذا هرچند بحث از اصل مسئولیت پزشک و قاعده احسان پیشینه‌ای دیرین دارد، امانگاهی نو به این قاعده باملاحظه قاعده یاری‌رسان نوع‌دوست به‌عنوان مشابه کامن‌ـ‌لایی آن، توانسته است افق‌های جدیدی را در تبیین مسئولیت پزشک بگشاید. مطابق با یافته‌های این پژوهش، قاعده یاری‌رسان نوع‌دوست در مسئولیت خارج از قرارداد و صرفاً در موقعیت‌های اورژانس و غالباً در خصوص غیرپزشک کاربرد دارد، اما قاعده احسان قلمرو عامی دارد و می‌تواند در فرض فراهم بودن ارکان آن، همه اقسام مسئولیت پزشک را در برگیرد. وجه اثباتی قاعده احسان در ایجاد حق برای مطالبه اجرت توسط محسن، یکی از برتری‌های این قاعده بر قاعده یاری‌رسان نوع‌دوست به شمار می‌رود.
کلمات کلیدی : قاعده احسان، سقوط مسئولیّت، مسئولیّت پزشک، قاعده یاری‌رسان نوع‌دوست.