برهان حرکت از دیدگاه ارسطو و ملاصدرا (یک برهان با دو نگاه)
شماره مجلد: ۸ | سال چهارم/ شماره ۱۳ و ۱۴ - زمستان ۱۳۸۴ و بهار ۱۳۸۵ کد مقاله: ۵۷ صفحه: ۱۵۸ - ۱۴۱
رضا رسولی شربیانی
چکیده:
برهان حرکت از این جهت حائز اهمیت است که دو فیلسوف با دو مبنای متفاوت ورود و خروج متفاوتی به آن داشته‌اند. برای ارسطو که بیشتر مبنای جهان‌شناختی داشته و دغدغه‌های کلامی فلاسفه‌ی اسلامی را نداشته است این برهان یک روش صرفاً محدود برای اثبات محرک اول است تا بتواند حرکت موجود در طبیعت را توجیه کند و در نظام علی و معلولی طبیعت وجود یک فاعل را اثبات کند. در حالی‌که برای ملاصدرا با انگیزه‌ها و دغدغه‌های کلامی و دینی همان برهان روشی برای اثبات خالق عالم و واجب‌الوجود و به عبارت دیگر خداوند هستی است که هم خالق است و هم مالک و رب‌العالمین. بنابراین رویکرد او به این بحث و برهان حرکت صرف نظر از ساختار برهان از حیث ورود و خروج کاملاً متفاوت است. این نوع تطبیق و داوری که در این مقاله‌ی صرفاً تحلیلی آمده است در اغلب مسائل فلسفه قابل طرح است و تطور مسائل فلسفه از یونان تا جهان اسلام را نشان می‌دهد و می‌تواند اسلامی شدن فلسفه به دست فیلسوفان مسلمان را نشان دهد.
کلمات کلیدی : ملاصدرا، حرکت، حرکت جوهری، ارسطو، محرک اول